Carlos Gavito en Marcela Duran

Voor tangodansers zoals ik zit het bijzondere van de dans in de improvisatie en het creatief uitdrukking geven aan de muziek met het beperkte repertoire dat mij ter beschikking staat. Ik ben te laat met tango begonnen om er ooit een ster in te worden. Gelukkig hoeft dat niet: tango geeft ook zonder dat plezier. Toch ben ik erg onder de indruk van een tango die alles behalve improvisatie is, maar van het begin tot het einde is gechoreografeerd, en dat dan ook nog eens heel knap ook. Het is de bekende tango A Everisto Carriego, gedanst door Carlos Gavito (1942-2005) en Marcela Duran.

Kan dat dan: tango dansen als choreografie? Natuurlijk kan dat. Het was niet wat de grondleggers van de dans voor ogen stond, maar het gaat prima. En wanneer het heel goed gebeurt, en dat is hier het geval, wordt het  een vorm van ballet. Het is meer dansen overkomen. De wals is ooit ontstaan uit de boerendansen van Midden-Europa en nog steeds een populaire partnerdans. Tegelijkertijd speelt deze dans in tot in detail gechoreografeerde bewerkingen een grote rol in enkele beroemde balletten uit de tweede helft van de 19de en vroege 20ste eeuw. Dat dit ook met de tango zou gaan gebeuren lag simpelweg in de expressiemogeljkheden van de dans besloten en zo is het ook gegaan.

De aanzet daartoe gaat al terug tot de jaren dertig van de 20ste eeuw toen de tango in de grote steden van Frankrijk en Duitsland onderdeel vormde van shows in nachtclubs en daarmee verwante etablissementen. Toen de tango in de jaren tachtig snel nieuwe populariteit kreeg, nam ook het aantal tangovoorstellingen met een groot showelement snel toe. Carlos Gavito had ervaring met dit soort voorstellingen. In 1995 werd hij betrokken bij een van de grootste tango-evenementen "Tango Forever' dat vanaf 1997 alle grote podia van de wereld veroverde. Hij danste daar samen met Marcela Duran en de tango 'A Evaristo Carriego' was er een onderdeel van. 

Evaristo Carriego (1883-1912) is ook een vermelding waard. Deze jong gestorven Argentijnse dichter groeide op in een van de stadswijken van Buenos Aires, Palermo. Daar schreef hij gedichten over  karakteristieke typen die deze wijken bevolkten en over het leven van alledag. Het beeld dat hij daarmee opriep herkennen we in vroege tangoteksten. Zijn bekendheid dankt hij aan een biografie door Jorge Luis Borge en in Eduardo Rovira schreef in een instrumentale tango die aan Carriega is opgedragen. Die  werd in 1969 uitgevoerd door het orkest van Pugiese. In de hier opgenomen youtube-film wordt hij uitgevoerd door het orkest van Forever Tango in de Boston Symphony Hall (1998).

Wat direct opvalt in de muziek is het grote contrast tussen heel erg lyrische, melodieuze stukken en delen waarin de muziek zwaar en hoekig is. Dat contrast wordt door de dansers uitegbuit om iets van een verhaal te vertellen. Geen concreet verhaal met kop en staart, maar het verhaal van spanning tussen de man en de vrouw, van aantrekken en afstoten en opnieuw aantrekken. In de dans ervaar je sommige delen als volkomen harmonie tussen de beide dansers, in andere delen lijkt dat minder het geval te zijn. Op 1:18 zit een stuk waarin beide dansers in een sensuele werveling lijken te dansen. Vanaf 1:28 lijkt dat even voorbij en is tederheid vervangen door de wil om te veroveren. En dat gaat zo de hele dans door met als hoogtepunt de passage vanaf 2:15 waarin de harmonie voorlopig is hersteld en de zielen lijken samen te smelten. Vanaf 2:49 is het alsof Marcela Duran de dans leidt en Gavito aan zich  probeert  te binden. Vanaf 3:40 is er opnieuw een wervelende rondedans, afgesloten door een fysieke overgave op 3:47. Een mooie passage vanaf 4:06 met expressieve beenbewegingen van Marcela Duran, ondersteund door de muziek, leidt tot het slot waarin opnieuw sprake is van overgave aan de man.

Helemaal goed begrijp je de muziek, en vooral de vorm die Pugliese daaraan gaf, wanneer je de video bekijkt die Steve Morrall maakte. In deze video analyseert hij de verschillende onderlden van de compositie en verbindt de ritmes, tempo en instrumenten met emotionele stemmingen. Na het zien van deze video wordt de choreografie van Gavito plots ook een stuk meer invoelbaar.