Caminito is niet alleen een erg bekende tango, maar ook tamelijk oud, althans als tekst. Die werd in 1903 geschreven door Gabino Coria Peñaloza in de vorm van een klassiek gestructureerd gedicht van vier coupletten met na het tweede en vierde couplet het refrein. Toen Peñaloza de tekst schreef was hij vooraan in de twintig. Hij was verliefd op een muzieklerares van wie we alleen de voornaam Maria kennen. De ouders van het meisje zagen niets in de relatie en hebben hun dochter naar elders gebracht waarna de liefde stuk liep. Overigens zou het meisje zwanger zijn geweest. Wat er van haar of het kind geworden is, is onbekend. De tekst beschrijft hoe de auteur in het straatje waar hij met haar afsprak, steeds aan haar wordt herinnerd. Het slot is een beetje dubbel. In het vierde couplet geeft hij aan dat hij het liefste zou sterven, maar het refrein geeft feitelijk aan dat er niks anders op zit dan afscheid te nemen van zijn dromen en net als het meisje zijn eigen weg te gaan. Hij slaat dus ook letterlijk een ander pad in.
Met het gedicht gebeurde aanvankelijk niet veel: het belandde in een kast en daar bleef het meer dan twintig jaar liggen. In 1920 ontmoette Peñaloza de componist en orkestleider Juan de Dios Filiberto met wie hij vele jaren zou samen werken. Vijf jaar later, tijdens een ontmoeting in een café, neuriede Filiberto een melodie waarvan hij zei dat de muziek was geïnspireerd op een vervallen steegje in La Boca, waar hij op dat moment woonde. Hij vroeg Peñaloza om er een tekst voor te schrijven. Die haalde het gedicht van zijn jeugdjaren uit de kast en zo kwamen tekst en muziek bij elkaar. Dat was eind 1925 of begin 1926.
De eerste uitvoering in 1926 door het orkest van Filiberto had weinig succes. Ook een opname ervan door Carlos Gardel uit dat jaar trok weinig aandacht. Een doorbraak was de presentatie van het lied in 1927 door Ignacio Corsini (1891-1967) tijdens een festival waar ook Gardel aanwezig was. Corsini zong de tekst iets sneller dan Gardel en kreeg daarom complimenten van Filiberto die luidkeels riep: ‘Zo hoort het te worden gezongen’, wat feitelijk een verholen kritiek was op de interpretatie van Gardel.
Die nam het sportief op en maakte een groot gebaar door afstand te doen van de door hem gekochte rechten en het lied aan zijn vriend Corsini te schenken. Ook Corsini had aanvankelijk wat moeite om het lied te slijten maar na 1930 werd het steeds bekender. Die populariteit bleef aanhouden. Tot in onze tijd is het een van de meest gezongen tango’s: hij wordt zelfs beschouwd als de op twee na beroemdste tango ter wereld, na La Cumparsita en El Choclo. Blijkbaar is het thema van de verbroken jeugdliefde en een gedwongen afscheid voor veel mensen herkenbaar. In 1990 stond het lied on het programma van de ‘Drie tenoren’ (Domingo, Carreras en Pavarotti) bij hun optreden in de thermen van Caracalla in Rome.
Toen het lied eenmaal bekendheid had gekregen, gingen mensen zich afvragen waar het bewuste straatje nu precies lag. Uit wat ik al schreef blijkt dat er twee antwoorden zijn op die vraag. Het paadje waar Peñaloza over schreef is de Caminito de Olta in het departement General Belgrano in de provincie La Rioja waar zijn moeder vandaan kwam. De bedoelde Caminito is nog steeds niet veel meer dan een met steengruis verhard pad. Aan het begin ervan is een boog geplaatst die herinnert aan de romance die er mee verbonden is.
Het straatje dat de componist Filiberto inspireerde tot de muziek was een straat met een spoorbaan in de wijk La Boca in Buenos Aires die bekend stond als La Curva. In 1959 werd de naam van de straat door het gemeentebestuur veranderd in Calle Museo waarmee het een officiële erfgoedstatus kreeg. Het is tegenwoordig een toeristische buurt met felgekleurde huizen en veel tango-kitch, maar zo gaan die dingen nu eenmaal. Peñaloza weigerde aanwezig te zijn bij de officiële naamswijziging. Volgens hem was er maar één Caminito, en dat is het zandpad in Olta waar hij zijn eerste grote liefde niet alleen ontmoette, maar ook was kwijtgeraakt.
